Kazachstan - pięć dni świętowania z okazji pierwszego dnia wiosny - święta Nauryz

Nauryz to dla Kazachów jedno z ważniejszych świąt. Tego dnia obchodzą oni Nowy Rok, a jednocześnie pierwszy dzień wiosny. Nauryz jest w Kazachstanie świętem państwowym. Z tej okazji ludziom przysługuje trzy dni wolnego od pracy. W tym roku będą to dni 21, 22 marca (czwartek, piątek) oraz 25 marca (poniedziałek). Pomiędzy 22 i 25 marca jest weekend, czyli wolna od pracy sobota i niedziela - 23, 24 marca. Tak więc Kazachowie będą mieli łącznie 5 dni wolnego. Doświadczą tego co w polskiej tradycji od niedawna nazywane i praktykowane jest „długim weekendem”, czyli łączenia dni wolnych z okazji różnych świąt z weekendami lub kikoma dniami urlopu.

5 dni wolnego z pewnością skłoni Kazachów do wyjątkowo uroczystego i hucznego świętowania Nauryz. Oj, będzie się działo w te dni w Kazachstanie !!!

Podwójny Nowy Rok

Kazachstan jest bardzo różnorodnym krajem, który zamieszkuje 17 mln ludności, w tym 130 narodowości. Najliczniejszymi grupami etnicznymi są Kazachowie (65 %) i Rosjanie (25%). Kraj ten jest prawdziwym tyglem kultur, które funkcjonują obok siebie, przenikając się i tworząc barwną, niezwykle bogatą kulturę Kazachstanu. Często święta i obyczaje wywodzące się z różnych kultur akceptowane są i przyswajane przez całe społeczeństwo jako własne i obchodzone przez wszystkich. Tak jest na przykład z Nowym Rokiem.

Większość społeczeństwa zamieszkującego Kazachstan jest wyznania muzułmańskiego i nie obchodzi Bożego Narodzenia, ale świętuje Nowy Rok. Wpływy kultury rosyjskiej sprawiły, że współcześnie Nowy Rok oficjalnie obchodzony jest 1 stycznia. Jest choinka i Ajaz Ata (ros. Śnieżny Dziadek), kazachski odpowiednik świętego Mikołaja, który przyjeżdża do dzieci saniami z workiem prezentów.

Zgodnie z wielowiekową tradycją Nowy Rok w Kazachstanie obchodzony jest rownież w marcu. Święto to nazywa się Nauryz. Wywodzi się ono z kultury perskiej i jest tradycyjnym irańskim Świętem Nowego Roku. Obchodzone jest 21 marca - w dniu równonocy wiosennej - będącym pierwszym dniem wiosny. W zależności od języka irański Nowy Rok zapisywany jest również jako Nevruz, Newroz, Navruz, Nowruz, Naurız, Nooruz, Novruz, Navrez, Nouruz.

Święto to kultywowane jest nie tylko w Iranie, ale także w wielu krajach Azji Środkowej. Dotarło ono również na Bałkany, Kaukaz, Bliski Wschód, do części Chin, Indii, Afryki, a nawet do Ameryki Północnej. W latach 1926-1988, gdy istniała Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka Nauryz nie był obchodzony. Do tradycji jego obchodów wrócono w 1989 r.

W 2009 r. Nauryz został ustanowiony w Kazachstanie świętem narodowym obchodzonym przez trzy dni - począwszy od 21 marca. W oficjalnych obchodach tego święta bierze udział Prezydent Kazachstanu i najwyższe władze państwowe. W tym też roku Nauryz został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. 10 maja 2010 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ podjęło rezolucję uznającą Nouruz Świętem Międzynarodowym, obchodzonym 21 marca.

Dzień przebaczenia i przyjaźni

Nauryz jest obchodzone na terenach Wielkich Stepów od czasów starożytnych. W języku kazachskim nauryz oznacza marzec. Jest symbolem zwycięstwa dobra nad złem. Symbolizuje dobroć i bogactwo, szczęście i miłość oraz wielki dzień przyjaźni. Święto to ma charakter świecki i jest wspólne dla wielu narodów różnych wyznań. W trakcie tego święta wszyscy wybaczają sobie wzajemnie i puszczają w zapomnienie dawne przewinienia i występki oraz życzą sobie prawego życia i przywrócenia odnowy w Nowym Roku.

Od wieków Nauryz obchodzi się 21 marca w dzień równonocy wiosennej, kiedy to przyroda zaczyna się budzić z długiego zimowego snu, na stepach zaczyna kiełkować młoda trawa, a wokół słychać wiosenny śpiew ptaków. Jeśli w ten dzień narodził się chłopak, to tradycyjnie nadawano mu imię Nuryzbaj, albo Nauryzbiek, a dziewczynce Nauryz, Nauryzgul, lub Nargiz.

Plenerowe zabawy

W Kazachstanie Nauryz obchodzony jest przez trzy dni. Jednak to nie koniec świętowania, bo praktycznie do końca marca można spotykać się z przyjaciółmi i zapraszać ich w gości z okazji święta Nowego Roku i pierwszego dnia wiosny. Współcześnie w trakcie trzydniowych obchodów tradycyjnego świętowania Nowego Roku w miastach realizuje się różne festiwale, podczas których odbywają się koncerty znanych wykonawców oraz pokazy grup tanecznych. Istotnym elementem tego święta są nawiązujące do koczowniczej tradycji Nomadów. Są to między innymi pokazy umiejętności i sprawności którą mieli niegdyś żyjący na stepie Kazachowie np. jazdy konnej, strzelania z łuku, itp. Nieodłącznym elementem Nauryz są także zawody sportowe.

W centrach miast stawiane są wioski z dużych jurt (tradycyjnych, koczowniczych namiotów, w których żyli niegdyś mieszkańcy Kazachstanu). Można tutaj dowiedzieć się o kulturze i stylu życia Nomadów oraz zobaczyć ludzi noszących piękne, kazachskie stroje narodowe. Młodzi ludzie zwyczajowo zbierają się wokół Altybakan (dużej huśtawki z kolorowymi dekoracjami), gdzie śpiewane są stare, kazachskie pieśni, a muzycy grają na tradycyjnych instrumentach. W sąsiedztwie namiotów odbywają się jarmarki, na których sprzedawane są tradycyjne prezenty i pamiątki. Wieczorem niebo rozświetlają fajerwerki.

Kazachskie przysmaki

Na festynach w jurtach, a także w domach na imprezach rodzinnych i z przyjaciółmi serwowane są podczas Nauryz typowe kazachskie potrawy. Stół zastawiany jest różnymi przysmakami. Najważniejszym posiłkiem, przygotowywanym specjalnie na tą okazję na świąteczny stół (Dastarchan) jest tradycyjna polewka tzw. Nauryz Kożie. Przyrządza się ją z siedmiu składników: mięsa, soli, tłuszczu, cebuli, pszenicy, kurtu (suszonego sera owczego) i irimszyku (twarogu). Siedem składników symbolizuje siedem cnót lub zalet, takich jak radość, sukces, inteligencja, zdrowie, bogactwo, zwinność i bezpieczeństwo. Innymi tradycyjnymi potrawami, które są spożywane w trakcie kazachskiego Nowego Roku jest wspaniały beszbarmak, rodzaj dużego pieroga oraz kiełbasa z koniny zawinięta w ciasto i wrzucona na wrzątek. Na świątecznym stole nie może też zabraknąć kumysu, tradycyjnego wśród Kazachów napoju alkoholowego ze sfermentowanego mleka konia lub osła.

Jerzy Niemociński