Średniowieczne nagrobki z Chorwacji na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Chorwacja to niewielki kraj, który oferuje swoim gościom najlepsze przeżycia oraz wyjątkową gościnność typową dla mieszkańców regionów śródziemnomorskich. Oprócz tego, Chorwacja obfituje także w zabytki. Pomimo, że jest małym państwem, posiada stosunkowo dużo pozycji na Światowej Liście Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. W tym roku, po procedurze trwającej aż sześć lat, UNESCO podjęło oficjalną decyzję o przyjęciu stećki - średniowiecznych nagrobków charakterystycznych dla regionów chorwackich- do grona obiektów o wyjątkowej, powszechnej wartości. Poniżej przedstawiamy pokrótce wszystkie obiekty, które do tej pory znalazły się na Liście.

#1 Stećki - średniowieczne nagrobki (2016)

W czerwcu tego roku, na Listę UNESCO trafiły tak zwane stećki, czyli późnośredniowieczne, kamienne nagrobki znajdujące się między innymi w Dalmacji. Najczęściej są one wyrzeźbione w skale wapiennej, mają nieregularny kształt i płaską lub dwuspadową górę. Występują one w dwóch wersjach - płaskiej oraz pionowej. Stećki są zazwyczaj udekorowane napisami lub szczątkowymi obrazami, na przykład spiralami, arkadami, gwiazdami lub religijnymi symbolami. Pojawiają się na nich również bardziej złożone motywy, takie jak zwierzęta, turnieje rycerskie lub najbardziej popularne, mężczyźni z uniesioną prawą dłonią. Wybrany motyw zależał w głównej mierze od inwencji twórczej artysty, w niektórych przypadkach rzeźba była inspirowana dotychczasowym życiem zmarłego. Badania wskazują, że pierwszy nagrobek  powstał w drugiej połowie XII wieku, a ich największa popularność przypada na XIV, XV i XVI wiek. Do czasów współczesnych zachowało się ok. 4400 nagrobków, z czego najwięcej na terenie dwóch nekropolii. Stećki można zobaczyć w Crljivicy (Velika i Mala Crljivica, Cista Velika) i Dubravce. Crljivica leży około 50 kilometrów na wschód od Splitu, więc na dojazd samochodem można zarezerwować sobie około godzinę. Miejscowość Dubravkę można odwiedzić przy okazji wizyty w Dubrowniku. Leży on około godziny na południe od perły Adriatyku.

Więcej informacji na temat zabytkowych nagrobków oraz dokładną mapę ich rozłożenia można znaleźć na oficjalnej stronie UNESCO.

#2 Starigradsko polje na wyspie Hvar (2008)

Równina znajdująca się w pobliżu miasta Stari Grad na wyspie Hvar to jeden z najdłużej uprawianych rolniczych obszarów na świecie. Założona przez antyczną, grecką kolonię z miasta Paros w IV wieku przed naszą erą, równina zapewnia przeżycie mieszkańcom wyspy od kilkuset lat. Oryginalne winnice i gaje oliwne istniejące na tej żyznej ziemi pozostały nienaruszone aż do dzisiaj. Granice pomiędzy różnymi obszarami równiny są oddzielone starożytnymi, kamiennymi murami. Jest to dowód na używanie geometrycznych systemów podziału gruntów w starożytnych czasach. Dzisiaj ta piękna i bogata kulturowo okolica jest również rezerwatem przyrody. Starigradsko polje dołączyło do listy UNESCO w czerwcu 2008 roku. Aby się tam dostać w najwygodniejszy sposób, najlepiej skorzystać z promu samochodowego ze Splitu do miasta Hvar. Stamtąd należy się udać do miasta Stari Grad, położonego na krawędzi z równiną. Więcej informacji na temat równiny można znaleźć na stronie UNESCO. 

#3 Katedra św. Jakuba w Szybeniku (2000)

Katedra w Szybeniku została zaprojektowana przez architektów Francesco di Giacomo, Georgius Mathei Dalmaticus i Niccolò di Giovanni Fiorentino. Łączy ona style Włoch Północnych, Dalmacji i Toskanii XV i XVI wieku. Wiele unikalnych detali, które widnieją na kamiennej strukturze katedry, na przykład 71 wyrzeźbionych twarzy mężczyzn, kobiet i dzieci przedstawia połączenie gotyckiej i renesansowej sztuki. Dzisiaj Katedra św. Jakuba jest uważana za najważniejsze architektoniczne osiągnięcie XV i XVI wieku w Chorwacji, czym zasłużyła sobie na miejsce na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Szybenik jest położony przy głównej trasie w Chorwacji - Magistrali Adriatyckiej (E65) i można tam dotrzeć w godzinę ze Splitu. Katedry św. Jakuba nie sposób nie zauważyć, gdyż jest najbardziej dominującym budynkiem na głównym placu miasta.

#4 Zabytkowe centrum Trogiru (1997)

Od 1997 roku na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO wpisane jest historyczne centrum Trogiru, miasta położonego w południowej części Dalmacji, niedaleko Splitu. Starówka w Trogirze to doskonały przykład wielowiekowej tradycji miast chorwackich. Znajdują się tu malutkie, romańskie kościoły, a także imponujące barokowe i renesansowe pałace z okresu weneckiego. Najważniejszą budowlą Starego Miasta jest Katedra św. Wawrzyńca z zachwycającym wystrojem. Jej charakterystyczna biała dzwonnica widoczna jest z każdego punktu miasta. Będąc tam nie można nie odwiedzić pięknego portu lub chociażby nie odbyć rejsu łódką.

Do Trogiru najłatwiej dostać się podróżując ze Splitu samochodem. Można tam się dostać w zaledwie 45 minut jadąc autostradą biegnącą wzdłuż linii brzegowej. Więcej informacji na temat starówki w Trogirze można znaleźć na stronie UNESCO. 

#5 Kompleks bazyliki Eufrazjusza w Poreču (1997)

W 1997 roku na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO została dodana także bazylika w Poreču. Wczesnochrześcijański kompleks jest świetnym przykładem wczesno-bizantyjskiej architektury regionu Morza Śródziemnego. Na szczególną uwagę zasługują między innymi zakrystia, baptysterium, dzwonnica, a także pobliski pałac arcybiskupa. Założony w IV wieku katedralny kompleks, został nazwany na cześć biskupa Eufrazjusza, który odnowił i udekorował ją słynnymi mozaikami w IV wieku.

Odwiedzając półwysep Istria, trzeba koniecznie zajechać do Poreču. Znajduje się on zaledwie godzinę drogi od lotniska w Puli. Więcej informacji na temat można znaleźć na stronie UNESCO.

#6 Stare Miasto w Dubrowniku (1979)

Dubrownik nie bez powodu nazywany jest perłą Adriatyku. Miasto zachwyca swoim pięknem każdego odwiedzającego, a szerokiej publiczności znane jest jako plan zdjęciowy wielkich produkcji filmowych lub telewizyjnych, w tym Gwiezdnych Wojen, Gry o Tron, a w następnym roku nowej ekranizacji przygód Robin Hooda. Nic dziwnego, że jego starówka została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako pierwsza pozycja z Chorwacji. Usytuowane na wybrzeżu dalmatyńskim miasto stało się morską potęgą już w XIII wieku. Historyczne zabytki Dubrownika wielokrotnie stawały w obliczu zagrożenia. Na przykład w 1667 roku miasto ucierpiało podczas trzęsienia ziemi. Jednakże, udało się zachować jego najpiękniejsze elementy, w tym między innymi piękne gotyckie, renesansowe i barokowe kościoły, klasztory, pałace i fontanny. Dzisiaj Stare Miasto w Dubrowniku objęte jest specjalnym programem UNESCO.

#7 Pałac Dioklecjana i średniowieczne centrum Splitu (1979)

Split, tak jak Dubrownik, to jeden z najcenniejszych zabytków Chorwacji. I podobnie jak Dubrownik, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Centrum miasta jest przepełnione obiektami o wielowiekowej tradycji. Przykładem jest Pałac Dioklecjana, zbudowany między III a IV wiekiem, będący jednym z najciekawszych dzieł architektury późnego antyku. Zachwycająca sceneria kompleksu pałacowego jest uzupełniana przez romańskie kościoły, średniowieczne forty, gotyckie, renesansowe i barokowe pałace. Więcej informacji o historycznym kompleksie w Splicie można znaleźć na stronie UNESCO.